Sophie Scholl (1921-1943)

Popie Ratzie was ooit lid van de Hitlerjugend. De kersverse kerkvader doet alvast géén moeite om dat te ontkennen, maar voegt er in één adem aan toe: “Het was van moeten.” Een antwoord dat ik prompt klasseer in de schuif waar ook “Wir haben es nicht gewußt" is ondergebracht. Deze week is het precies zestig jaar geleden dat het Beest van Berlijn zich voor de kop schoot (of zich laffelijk door Eva Braun voor de kop liet schieten) en dat Nazi-Duitsland zich eindelijk gewonnen gaf. Anno 2005 zijn onze Duitse broeders & zusters vreedzaam in de brede schoot der Europese volkeren opgenomen en hoeven we hen niet vaker dan nodig op hun bruine verleden aan te spreken. Maar wanneer zo’n pausfiguur nog maar eens dat bestofte excuus bovenhaalt, gaat mijn bloed aan de kook. Minstens vier miljoen Duitse jongens en meisjes ‘van arischen bloede’ hebben in 1933 resoluut geweigerd om tot de Hitlerjugend toe te treden. En in Duitse studentenmilieus was het verzet tegen de Nazi-dictatuur vóór en tijdens de oorlog ongemeen sterk. Een gegeven dat in de officiële geschiedschrijving pijnlijk onderbelicht is gebleven. Het studentenverzet in München was gekanaliseerd in de beweging “Die weiße Rose” waarvan Hans en Sophie Scholl de drijvende krachten waren. De Witte Roos verspreidde in het totaal zes vlugschriften met een vrij grote oplage (tot 10.000 stuks). Documenten die elke weldenkende mens mag en moet bovenhalen om voor eens en altijd met de “Wir haben es nicht gewußt” mythe af te rekenen. Dit citaat uit het tweede vlugschrift spreekt in dat verband boekdelen. Let wel: het dateert uit juni 1942, toen de Duitsers nog op alle fronten aan de winnende hand waren:

Nicht über die Judenfrage wollen wir in diesem Blatte schreiben, keine Verteidigungsrede verfassen - nein, nur als Beispiel wollen wir die Tatsache kurz anführen, die Tatsache, daß seit der Eroberung Polens dreihunderttausend Juden in diesem Land auf bestialischste Art ermordet worden sind. Hier sehen wir das fürchterlichste Verbrechen an der Würde des Menschen, ein Verbrechen, dem sich kein ähnliches in der ganzen Menschengeschichte an die Seite stellen kann. Auch die Juden sind doch Menschen - man mag sich zur Judenfrage stellen, wie man will -, und an Menschen wurde solches verübt. (...)

Op 18 februari 1943 liepen Hans en Sophie Scholl tegen de lamp. Op 22 februari 1943 werden ze, na een summiere zitting van het Volksgerichtshof, door de geduchte Nazi-rechter Freisler ter dood veroordeeld. Nog diezelfde dag volgde hun executie.

Een eerbetoon vanuit onverwachte hoek kwam uit de mond van Traudl Junge, de privé-secretaresse van de Führer die pas in 2002 overleed. “Wanneer ik in München het gedenkteken voor Sophie Scholl voorbij loop, overvalt me steeds opnieuw een diepe schaamte. Als Jugendliche hätten wir damals doch besser wissen müssen”. Zo zei ze letterlijk in een interview, volgend op de aftiteling van Der Untergang. Dat klinkt oneindig véél mooier èn eerlijker dan “Wir haben es nicht gewußt”.

Hoed af voor Sophie Scholl. Een sterke vrouw.