Troostende filosofie

Filosofen worden zelden écht begrepen, en dat mag niet verbazen. Wie destijds iets van Heidegger heeft gesnopen, mag me altijd even komen bijspijkeren. Heb ooit een dissertatie over ’s mans “Was heißt denken ?” geschreven, in het Frans dan nog wel, en zelfs na derde lezing van mijn bloedeigen tekst kan ik er nog altijd geen touw aan vastknopen. Zal wel aan mijn Frans liggen. Andere filosofen zijn dan weer gruwelijk misbegrepen en hun stellingen brutaal verkracht. Neem nu Epicurus. Wat zegt Van Dale over epicurisme ? Genotzucht. Hedonisme. Epicurus zou er onwel bij worden. Uit mijn studiejaren in Brussel sleepte ik al zo’n vaag vermoeden met me mee dat die ouwe Griekse knakker zijn tijdgenoten een heel andere boodschap aan de neus had gehangen. Een vermoeden dat nu spijkerhard is bevestigd na laattijdige lezing van “The Consolations of Philosophy” van Alain De Botton (ondanks zijn Franse naam, zo Brits als de pest). In dat boek tracht De Botton de hedendaagse mens een weinig troost aan te reiken in periodes van angst, verlies, tegenslag, onzekerheid, frustratie, geldnood en andere calamiteiten. Hoe dan wel ? Via een kritische, spitsvondige en op z’n minst originele herlezing van enkele grote filosofen. Onder wie Epicurus. Blijkt dat die man – zoals vermoed – absoluut niet door blinde genotsdrift werd geleid. Zoals iedereen, was hij louter op zoek naar geluk. En geluk, aldus Epicurus, is afhankelijk van vier factoren: echte vrienden, autarkie (of een economische onafhankelijkheid van anderen), onbelemmerd kunnen denken en enkele bevredigde basisbehoeften (eten, drinken, kleding, warmte en een dak boven je kanis). Stel je bij dat eten en drinken alvast geen homerische schrans- en slemppartijen voor: Epicurus nam genoegen met een glas water en een handvol olijven. Legendarisch is zijn uitspraak: “Breng me een pot honing, dan kan ik eens lekker uit mijn dak gaan !”

Het zal de jachtige carrière- en consumptiemens anno 2006 alvast niet meevallen om zich tot het epicurisme te bekeren. Voor vrienden is er amper tijd, economisch zucht hij onder de knoet van veeleisende en vaak despotische bazen, zijn eigen mening houdt hij beter achter de kiezen en om al die doffe ellende te compenseren, laat hij zich gedwee de meest kunstmatige en nodeloze behoeften aanpraten (Auto met GPS ! GSM met ingebouwde digitale camera en MP3-speler ! Flatscreen plasma-TV !). Verkrampte hedonisten, ja. Epicuristen, neen.