Chingao, México !

In de Delhaize om de hoek prijkt een grote affiche met daarop een tobbende man. Die onwillekeurig doet denken aan de euh.. denker van Rodin. Opschrift: Even geen inspiratie ? Doe dan een aankoopbon cadeau. Toch zielig, eigenlijk, dat we zo weinig moeite doen en zo weinig tijd vinden om een persoonlijk cadeau voor onze naasten en beste vrienden te bedenken. Een geschenk dat onze appreciatie voor de persoon in kwestie een beetje recht aandoet. Want op de keper beschouwd, zijn aankoopbonnen inderdaad inspiratieloze en zelfs laffe cadeaus - al zal Delhaize het zo niet gezegd willen hebben. Wij kunnen maar niet kiezen, dus zetelen we de ontvanger van het cadeau met onze besluiteloosheid op. Welk boek gekocht ? Welke CD aangeschaft ? Welke film meegepikt ? Zoek het zelf maar uit, makker, en laat me verder met rust.

Bon, de kans is niet denkbeeldig dat u met Kerstmis enkele cinema vouchers onder de boom hebt gevonden. Ook even geen inspiratie ? Mag ik u dan Babel aanbevelen, de recentste film van de Mexicaan Alejandro González Iñárritu? Bekend van het rauwe stadsepos Amores Perros en het hartverscheurende drama 21 Grams. Net zoals in die twee meesterwerken is ook in Babel de hoofdrol weggelegd voor het noodlot. Of het stomme toeval, zo u wilt, want wat deze drie films gemeen hebben, is de overtuiging dat niets voorbestemd is. En dat sommige levens elkaar wel op een héél bizarre manier kunnen kruisen.

Babel speelt zich af in drie landen op evenveel continenten. Drie verhalen, één raakpunt: een blauwe boon. Meer wil ik niet verklappen, behalve dan dat u in deze film een ongefilterde Brad Pitt te zien krijgt, rimpels en oogwallen inbegrepen. En ook Cate Blanchett, zo majestueus en statig in Lord of the Rings en Elizabeth, blijkt plots een aardse vrouw van vlees en vooral bloed. Gael García Bernal, van zijn kant, speelt gewoon wie hij is: een complexloze Mexicaanse kerel.

Is het u trouwens ook opgevallen dat de Mexicaanse cinema tegenwoordig hotter is dan een chili con carne waarin de chef per ongeluk een hele flacon tabasco heeft gemorst ? Naast Babel lopen op dit ogenblik ook Children of Men (Alfonso Cuarón) en El Laberinto del Fauno (Guillermo del Toro) in de zalen. Twee films die door de meeste critici en kijkers eveneens laaiend enthousiast zijn onthaald. Chingao, México !

Papa is weer (even) hip !

Gisteren – zaterdag 23 december – met mijn twee jongste blagen (zij 14, hij 10) wezen Kerstshoppen in Brussel. Waanzin, zegt u ? U hebt gelijk: de Nieuwstraat leek wel één groot lemmingenbal, en op de Grote Markt was er gewoon geen doorkomen aan. Maar we hadden helaas geen keuze: enkele subtiel ingefluisterde cadeaus waren nergens te vinden in een straal van 10 km rond onze turf. Niet in het dichtstbijzijnde provincienest Halle, en evenmin in megastores Makro en Media Markt op de foeilelijke invalsweg richting Anderlecht. Jaargang vier van het onvolprezen Six Feet Under, seizoen drie van de altoos hilarische Simpsons en de eerste solo-CD van Vlaamse folkdiva Eva De Roovere. In Brussel vonden we alles onder één dak, in een wip en een zucht. Ja, onder de rook van de hoofdstad wonen, heeft ook wel eens voordelen.

Primeur van de dag was evenwel mijn onverwachte toetreding tot de MP3-gemeenschap, onder zachte aandrang van mijn dochter. Wat muziek betreft, kan het voor mij immers niet groot(s) genoeg. In mijn werkruimte: twee versterkers, zes joekels van luidsprekers en twee indrukwekkende hoofdtelefoons. Meestal komt de muziek vrij zacht uit twee luidsprekers gekabbeld, maar ik tril van genot bij het besef van die ingehouden kracht die op elk ogenblik kan losbulderen (en die dat soms ook wel eens doet, op die zeldzame ogenblikken dat ik het huis voor mezelf heb). Die iele MP3-spelertjes met hun schelle oortjes waren dan ook niet aan mij besteed. Maar intussen zijn ze wél beter, fraaier en handiger geworden, moest ik ootmoedig toegeven tegenover mijn aandringende kroost in de Fnac. Dochterlief troonde me niet geheel onbaatzuchtig mee naar een display tjokvol Ipod Nano’s, maar neen: té poenig, té hip, té m’as-tu-vu. En ook al geen FM-radio aan boord om mijn mobiele nieuwshonger te stillen.

Het werd uiteindelijk toch een Nano, maar dan eentje van Creative Zen. Een ultracompact en elegant hebbedingetje met een verbluffende geluidskwaliteit. Heb het spul onmiddellijk na thuiskomst meegenomen op een uurtje hardlopen, en de koude kilometers leken plots minder lang. Kan ook moeilijk anders, wanneer je in plaats van je (soms amechtige) gehijg en dat monotone gedreun van zolen op asfalt eerst een sonate van Bach en vervolgens Tom Waits, Damien Rice en Zita Zwoon via de radio krijgt opgelepeld. Papa is weer even hip !

Uitgehold piepschuim

Hier in België hebben we een Staatssecretaris voor Administratieve Vereenvoudiging rondlopen. Dat is zonder meer Belgisch en uniek. Heb wat zitten googlen, maar nergens in de beschaafde wereld blijkt er een vergelijkbare overheidsfunctie te bestaan. Net zo min trof ik iemand aan die ook maar enigszins de vergelijking met Vincent Van Quickenborne kan doorstaan. En dat is goed nieuws voor de wereld, neem het maar voetstoots van me aan.

Wie de lichtheid en leegheid van Van Quickenborne treffend wil beschrijven, stuit al snel op de grenzen van beeldspraak en fysische wetmatigheden. Ik waag me niettemin aan enkele pogingen, in het volle besef van hun ontoereikendheid. Herverdampte damp. Een vacuümverpakt vacuüm. Een heliumballon in gewichtloze toestand. Uitgehold piepschuim. De leegte in de bovenkamer van Mister Q is derwijze absoluut dat ze angstwekkend dicht in de buurt komt van wat Sartre ooit met “le néant” omschreef. Kan je nagaan wat voor een stampij een opborrelend ideetje – hoe schamel en pietluttig ook - onder dat holle schedeldak kan teweegbrengen. En dat gebeurt helaas vaker dan gewenst: nog sneller dan een Stalinorgel bestookt Mister Q zijn medeburgers nu al jarenlang met een spervuur van halfbakken ideetjes die ons leven administratief eenvoudiger moeten maken. Schaf die koopjes af! Weg met die pestbelasting! En telkens weer vangt ie bot, tot zijn grootste verbijstering. Arme Mister Q.

Zelfs wanneer hij op verre buitenlandse missies is – naarstig op zoek naar importklare exotische eenvoud - laat hij ons niet ongemoeid. Onlangs galmde het nog vanuit Hongkong: “Vlaanderen moet het Europese Hongkong worden”. De liberale excellentie prees vooral de flexibele werknemers, het vrije marktdenken en de niet ál te bedilzieke overheid waar het om economische initiatieven gaat. Het is zo klaar als een klontje: naast een lege bovenkamer heeft Mister Q ook nog ideologische stront in de ogen. Toevallig zag ik vorige week een Franse reportage over hoe en waar grote speelgoedconcerns (Mattel, Disney & consorten) hun pluchen beertjes en elektronische speeltjes met het label “Made in China” betrekken. Flexibele werknemers ? Onderbetaalde slaven in hemeltergende arbeidsomstandigheden. Het vrije marktdenken ? Een modewoord als schaamlap voor mensonterende uitbuiting. Een niet al te bedilzieke overheid ? Wars van een minimale sociale regelgeving, ja. Dit was de bottom line van het hele verhaal: een racewagentje met afstandsbediening wordt er voor 5 euro in elkaar geflanst en één week later voor 99 euro op de Champs-Élysées verpatst.

In plaats van zich door Chinese rookgordijnen te laten bedwelmen, zou Mister Q zijn speelgoedpijltjes beter richten op zijn bloedeigen regering van liberalen en socialisten. Van Quickenborne dweept met Kafka, al heeft ie waarschijnlijk nooit één zin van hem gelezen. “De overheid moet Kafka bestrijden”, luidt zijn motto. Het was uitgerekend Kafka die de overheid bestreed, peanut brain, of liever: naam- en gezichtsloze besturen die met hun surreële logica het weerloze individu meedogenloos pletten en vermalen. En wat onze regering tegenwoordig allemaal bekokstooft om haar gammele begroting te doen sluiten, grenst zonder meer aan het absurde:

• Ik heb niet doorgestudeerd voor econoom of boekhouder, maar ik voel intuïtief aan dat je als goede huisvader altijd twee beleggingsprincipes moet honoreren om je toekomst (en die van je gezin) veilig te stellen: investeren in vastgoed en in een goede pensioenregeling. Wat doet onze regering om haar – puur theoretische - cijfertjes op 31 december 2006 te doen kloppen ? Primo: vastgoed in eigen (ons) bezit inderhaast verkopen, en bijgevolg tegen een véél te lage prijs, om het daarna opnieuw te huren. Tegen woekerprijzen, wat had u wel gedacht ? Eminente economen hebben nu al uitgerekend dat het kortetermijneffect van dergelijke operaties na pakweg drie jaar is uitgedoofd. Daarna leggen we er zwaar op toe. Secundo: pensioenfondsen van semi-overheidsbedrijven (Belgacom, NMBS) verkopen aan privébankiers. Ook hier volgens het adagium: snel cash binnenrijven, later zien we wel weer. Dat later zal hoogst ontnuchterend aankomen, wanneer onze overheid de pensioenen van tienduizenden werknemers zal moeten uitbetalen met geld dat ze er intussen al lang heeft doorgejaagd. Kortom, onze regering is nu al begrotingsputten aan het graven waarvan de peilloze diepte pas binnen tien jaar tot ons allen zal doordringen;

• Een tweede beproefde begrotingstechniek, zo mogelijk nóg immoreler, bestaat erin dat de overheid vanaf pakweg medio oktober alle betalingen aan toeleveranciers staakt en doodleuk tot eind januari van het daaropvolgende jaar uitstelt. Door deze wanpraktijk balanceren honderden kleine bedrijfjes en zelfstandigen momenteel op de rand van het bankroet. Wat nu volgt, zou zelfs Kafka te gek voor woorden vinden: dit najaar heeft de regering besloten om de belastingen bij zelfstandigen en vennootschappen versneld te innen. Waar mogelijk, al vanaf november. Het zal je maar overkomen: maandenlang wacht je vergeefs op overheidsbetaling van je facturen, de bank heeft je kredietlijnen al afgesneden en wie klopt er daar aan de deur ? De belastingontvanger èn de BTW-invorderingsdienst, graaiend naar geld dat je nog altijd van hún opdrachtgever te goed hebt. Waar is die Van Quickenborne wanneer je hem écht nodig hebt ?

Lessons in life

Vorige zaterdag werd een man begraven, en amper drie uur later stierf een andere man. Beiden heetten ze Jean, en we kenden ze slechts vrij oppervlakkig. Maar als vader, echtgenoot en grootvader betekenden ze immens veel voor andere mensen die ons op hun beurt bijzonder na aan het hart gaan. Een weekend vol droefenis en pijn dreef onwillig weg op de decemberwind, kil fluisterend over nakende feestdagen en mercantiel opgeklopt geluk. In deze duistere dagen sloeg het besef harder dan ooit toe: hoeveel we ook wensen en ooit zullen vergaren, wie we ook zijn en ooit zullen worden, het verzinkt in het niets bij deze ene vaststelling: a man stands to lose more in life than he will ever gain. De kunst bestaat er evenwel in, om maximaal te genieten van die kleine winstjes die het leven elke dag in de aanbieding heeft, als je er maar oog en oor voor hebt: een ongevraagde knuffel met je partner, een aai over de bol van zoon of dochter, een gezellig etentje met vrienden, een goed boek of een lekker glas wijn. Tel al die kleine winstjes op, en je zal die eerder genoemde vaststelling niet alleen node aanvaarden maar er met de glimlach bijnemen. Is dat savoir-vivre, or isn’t it ?