Desperately lost in housewives

Het is eindejaar, en of we het gemerkt hebben: de jaaroverzichten en terugblikken zijn ons als verse sneeuwballen om de oren gevlogen. Het lijkt wel of iedereen tussen kerst en nieuwjaar voortdurend in de achteruitkijkspiegel tuurt. En dat daar snel ongelukken van komen, is geweten. Alsof er nog niet genoeg kommer en kwel in die achteruitkijkspiegel te zien is: tsunami, Katrina, Pakistan, Londen… Als onverbeterlijk ramptoerist kunnen we er maar niet genoeg van krijgen. Vooruit dan maar, we rammelen de rampenlijst van 2005 verder af: nieuwe Paus, George Bush, vogelpest en ophokplicht, een zomer met weinig zon en veel vliegtuigrampen, Karel De Gucht, bizarre klimaatverschijnselen zoals loofbomen die tot vlak vóór Kerstmis groen getooid blijven, Beerschot wint de beker en de Rode Duivels gaan niet naar het WK, het Vlaams Belang omhelst Hugo Coveliers (bweurk), een regering met een irritant jubeltoontje ondanks massaal banenverlies, Potter nummer zes en Potterfilm nummer vier, Balkenende (waar blééf ie toch ?), de toenemende verzuring en de daarmee samengaande vereilanding van de samenleving (zie vorige post), et cetera, et cetera. Ad nauseam.

Even recurrent als traditioneel in deze periode zijn de eindejaarsvraagjes van Humo. Tientallen eminente, minder eminente, doodgewone, onbeduidende, oliedomme of helemaal uit gebakken lucht opgetrokken figuren met slechts één gemeenschappelijke eigenschap – BV of bekende Vlaming - krijgen er een reeks vragen voorgeschoteld in de trant van “Wat was volgens u de belangrijkste trend van het voorbije jaar ?” of “Wat was volgens u het beste boek, de beste film, theaterproductie of CD van het voorbije jaar ?” De antwoorden zijn vaak veelzeggend over de respondenten in kwestie. Velen onder hen bleken niet één boek te hebben gelezen, want ze antwoordden allemaal “De Da Vinci Code”. Anderen vielen me dan weer op met onverwacht smaakvolle keuzes, zoals Paul Jambers die “The Brooklyn Follies” van Paul Auster als beste boek betitelde. De patser steeg prompt met 10 eenheden in mijn achting en komt daarmee voor het eerst boven het vriespunt uit. Onze minister van cultuur onderstreepte andermaal zijn geestesarmoede met favorieten zoals “Paradise Hotel” en “Buitenspel”. De TV-series “Lost” en “Desperate Housewives” kregen ook flink wat vermeldingen achter hun naam, en helemaal terecht, wat mij betreft. De eerstgenoemde serie hebben we hier met collectief ingehouden adem gevolgd, de tweede waren we helaas misgelopen. Niet getreurd: de DVD-box lag onder de kerstboom. En is intussen al voor de helft verhapstukt, met dat gure weer buiten. Ronduit subliem, in alle opzichten: fotografie, typering, acteurs, dialogen, muziek (Danny Elfman !) en sfeerzetting (duistere geheimen achter keurige façades). Op eenzame en ijle hoogte, zoals destijds Twin Peaks van David Lynch.

Toegegeven, 2005 was een grotendeels somber jaar, maar gelukkig zijn er nog boeken, muziek, films en af en toe hartverwarmende televisiemomenten. Zoals ik Kurt Van Eeghem onlangs nog op de radio (nog zo’n schitterend medium) hoorde betogen: “Kunst is nutteloos en precies daarom zo kostbaar. Uit kunst putten we meer troost dan geld ons ooit zou kunnen bieden.”

We zullen die wijze woorden ter harte nemen. Laat 2006 maar over ons heen denderen. Gelukkig nieuwjaar !

Angst Essen Seele Auf

Vorig weekend, al struinend door De Morgen, op een artikel gestoten waarvan de kop en inleidende tekst me onweerstaanbaar in de kolommen zogen. “Laat eens een eenzame uit”. En verder: “Met de Senseo en de thuistap hebben we het café binnenskamers gehaald. Met de Home Cinema de bioscoop. Steeds meer functies uit het openbare leven trekken we naar binnen: daar is het knus en veilig. Maar wat blijft er over van de publieke ruimte wanneer we ons eenmaal verschanst hebben ? Een dreigende kale vlakte, bij voorkeur te doorkruisen per terreinwagen met GPS. Angst is de architect van onze welvaart.”

Van een teaser gesproken. Wat ik het volgende half uur met toenemend genoegen las, was een pittig, diepgravend en bijwijlen grappig essay van David Van Reybrouck, archeoloog/filosoof en in die hooggeleerde hoedanigheden verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven. Zelden een artikel gelezen waarin de Zeitgeist post 9/11 zo raak wordt geschetst. De auteur legt verrassende verbanden bloot (bijvoorbeeld tussen de marketingstrategie van extreem-rechts en Danone) maar blijft vooral stilstaan bij de toenemende sociale verzuring en contactarmoede in onze westerse samenlevingen. De publieke ruimte verdwijnt, het maatschappelijk debat bloedt dood en iedereen trekt zich terug in een luxueuze cocoon, beducht voor het vreemde en als de dood voor bezitsverlies. Le repli sur soi-même, zoals de Fransen zo mooi zeggen, is nooit sterker geweest dan in de voorbije vier jaar. Getuige daarvan, bijvoorbeeld, de afwijzing van de Europese grondwet door Frankrijk en Nederland. Of het feit dat Belgen en Nederlanders in een recente enquête met een opvallende meerderheid deze vraag als volgt beantwoordden: “Wat is uw idee van een leuk avondje uit ?” Antwoord: “Lekker thuisblijven.”

Dit citaat uit het alhier bewierookte essay is al even veelzeggend: “Opa spreekt: vroeger maakten wij een sneeuwpop in de voortuin en die keek en zwaaide naar de straat. Nu hangen ze een kerstman aan de gevel en die kijkt alleen naar binnen.”

Wie De Morgen van het voorbije weekend al met aardappelschillen heeft opgevuld, krijgt hier een tweede kans om dit opmerkelijke essay alsnog te consumeren. Ik heb het hele artikel verknipt, geplakt, gescand en op het wereldwijde web gezwierd. A must read. Here !

Eleni

De geschiedenis van een stad, land of zelfs continent ophangen aan een bewogen familiekroniek, in de literatuur is het al vaker voorgedaan. Voorbeelden ? Te kust en te keur: Buddenbrooks van Thomas Mann, het onvolprezen Fortunes of War van Olivia Manning of, dichter bij huis, het nogal zuinig gelezen Verdriet van België, getekend Hugo Claus. In de zevende kunst blijkt deze formule ook aan te slaan, zonder toegevingen op kwaliteit. Denken we maar aan Heimat, eine Deutsche Chronik van Edgar Reitz die ons al sinds 1984 met verstomming slaat. Of aan het ontroerende La Meglio Gioventú dat ons twee jaar geleden zes uur lang aan de bioscoopstoel kluisterde.

Ik vond het dan ook jammer en vreemd dat Eleni van Theo Angelopoulos, de beste naoorlogse cineast uit Griekenland, hiertelande zo weinig aandacht kreeg. De film was na amper één week uit roulatie, maar gelukkig is hij nu op DVD beschikbaar. Eleni heet eigenlijk « Το λιβάδι που δακρύζει » (letterlijk: Het Wenende Weiland, té hoog Suske en Wiske gehalte, The Weeping Meadow klinkt beter) en is het eerste deel van een ambitieuze trilogie die de Griekse geschiedenis van 1919 tot heden overspant. En óf die bewogen was: gedwongen volksverhuizingen, de Metaxas-dictatuur (neen, niet van die brandy), de Italiaanse inval en Duitse bezetting, de bloedige burgeroorlog, het kolonelsregime en de twijfelende zoektocht naar democratie in een land dat daarvan ooit de bakermat was… Angelopoulos is zonder discussie één van de laatste exponenten van de Europese auteurscinema, wars van trends, hypes en snel geldgewin. Alleen daarom al hoort u deze heerlijke film een eerlijke kans te geven. Aan de kassa van de Fnac of van de betere filmboer. Wanneer zelfs Humo deze prent met twee sterren bedeelt, zal u er beslist géén spijt van hebben !

Naïma Amzil

Het Vlaamse weekblad Knack heeft zopas de markantste figuur van 2005 uitverkozen. Het werd Naïma Amzil. U weet nog wel, die dappere West-Vlaamse moslima die eerder dit jaar, samen met haar werkgever, met anonieme en dus laffe dreigbrieven van extreem-rechtse signatuur werd bestookt. Hoofddoek weg, of boel in de fik. En gif in de garnalen. Nu vind ik het hoofddoekendebat bijzonder heikel, omdat er zoveel complexe overwegingen meespelen: religie en laïcisme, cultuur en traditie, vrije keuze en vrouwenonderdrukking… Een pasklaar oordeel meet ik me dan ook niet aan. Wél over de fotoshoot in Knack waarin Naïma haar hoofddoek heel sensueel in de juiste plooien legt. Pareltjes van fotografie. Wat zeg ik: drie intieme tafereeltjes die zó uit het penseel van Vermeer lijken te zijn gevloeid. Oordeel zelf maar (na een klik op de afbeelding voor een grotere weergave).

Always Coca Cola

Mijn tweede erfgenaam in rij (16) volgt een opleiding die iets met gastronomie en toerisme te maken heeft. Laat hem zijn gang maar gaan: we dagdromen nu al van uitgebreide vijfgangenmenu’s en snoepreisjes die ons later te beurt zullen vallen. Tegen kostprijs, dat spreekt. Vorige week toog hij in schoolverband naar een klasserestaurant hier in de buurt, waar hij en zijn kompanen een uitgebreide maaltijd kregen voorgeschoteld. Met aperitief, witte en rode wijn naar believen. Voor de luttele som van 20 euro. In de Verenigde Staten zou zoiets ongetwijfeld een storm van protest hebben ontketend. Nog niet zo lang geleden kreeg daar een leraar Frans de bons omdat ie, tijdens een schooltrip naar Frankrijk, zijn leerlingen de prille beginselen van het wijnproeven had bijgebracht. Ouders furieus, teacher sacked.

Wat een zielige bende hysterische hypocrieten. Nu, ik ben absoluut geen Yankee basher, maar voor een dergelijk schijnheilig vertoon past slechts één straf: schurft. Of op z’n minst netelroos met gore gezwellen. In één moeite door ook toegewenst aan al die Amerikanen die terzelfder tijd rabiaat anti-abortus èn pro doodstraf zijn. Of die struikelen over een nauwelijks zichtbare tepel of bilronding in een film maar hoegenaamd geen graten zien in prenten waar de kogels en hersenklodders je in surround sound rond de oren vliegen. En de waanzin blijft maar toenemen, daar over de plas: vandaag nog gelezen dat er in de USA steeds meer stemmen opgaan om geen kinderen meer toe te laten tot films waarin een saffie of sigaar wordt opgestoken. En het gaat al zo slecht met de Amerikaanse filmindustrie…

Waar ik een punt van wil maken, is dit: die preutse puriteinen maken zich terminaal druk over slempende en paffende jongeren, maar intussen hebben ze toch maar het grootste gif op de wereld losgelaten. Coca Cola.

Niet alleen een verslavende dikmaker, maar ook de grootste zooi denkbaar. Ga er even voor zitten, hier volgen enkele onthutsende feiten over dit spul dat velen onder ons dagelijks en achteloos naar binnen kiepen:

• In verschillende staten van de USA nemen verkeerspatrouilles Coca-Cola mee om het bloed van het wegdek te schuren na een ongeval.
• Tip om uw WC te reinigen: giet een blik Cola in de pot, laat even intrekken en spoel door. Alle vlekken zijn gegarandeerd weg.
• Hardnekkige roestvlekken op je fraaie chromen bumper ? Die wrijf je weg met een stukje aluminiumfolie dat je eerst overvloedig in Cola hebt gedrenkt.
• Hopeloze vetvlekken op je favoriete jeans of jurk ? Gewoon een blik Cola in je wasautomaat gieten, en hopsakee, spic & span !
• In-house nieuws: vrachtwagens die Coca Cola vervoeren, dragen verplicht het waarschuwingslabel "Gevaarlijk transport". En verdelers van Coca Cola geven ootmoedig toe dat ze al jarenlang Cola gebruiken om de motor van hun vrachtwagens te reinigen.
• Helemaal verontrustend nieuws: enkele jaren geleden werd in Duitsland onderzoek gevoerd naar de oorzaken van osteoporose (botontkalking of Knochenschwund in het Duits, heerlijk woord) bij kinderen van 10 jaar, een hoogst uitzonderlijk fenomeen op die leeftijd. Wat bleek ? Alles was terug te voeren op een bovenmatige consumptie van Coca Cola dat nu eenmaal fosforzuur bevat. Een goedje met een pH-waarde van 2.8 waarmee een stukje vingernagel in ongeveer 4 uur kan worden opgelost. En dat het calcium uit onze botten steelt waar we bij staan.
• Een laatste tip: haal het nooit in je hoofd om je tanden met Cola te poetsen. Het gruwelbeeld dat volgt, lijkt nog het meest op de Grotten van Han !

Always Coca-Cola ? Ik bedank er feestelijk voor.

Com Puta Dora

In de middeleeuwen (met kleine letter, Den Haag leest mee) is er tussen bisschoppen en kardinalen flink wat speeksel, inkt en zelfs bloed gevloeid over het geslacht der engelen. Op de synode van Ravenna (1027) brak zelfs een gevecht in regel uit, met flink wat ingedeukte mijters en versplinterde bisschopsstaven als triest resultaat. Sommige historici gaan zelfs zover om het grote schisma en de decadente uitspattingen van de tegenpausen in Avignon terug te voeren op deze onzalige knokpartij en de diepgewortelde rancunes en vetes die daar moeten zijn ontstaan. Naar het geslacht der engelen moeten we helaas nog altijd gissen. Van andere wezens en dingen, tastbaar of niet, kennen we het geslacht meestal wel. Omdat we ogen in onze kop hebben: de koe, zij geeft melk. En waar uiterlijke fysieke kenmerken ontbreken, helpt de taal wel een handje. Of het woordenboek. Kast en paal zijn mannelijk, kerk en grot zijn vrouwelijk, en daarmee uit. Waarbij paal en grot louter toevallig zijn gekozen: wie daar iets achter zoekt, is zelf een viespeuk.

Maar wat wanneer ook taal aan het twijfelen slaat ? Neem nu computer: mannelijk in het Nederlands, Duits, Frans, Italiaans en Grieks. Geslachtsloos in het Engels dat alle levenloze voorwerpen met it aanduidt. Op enkele uitzonderingen na: meestal schepen, vliegtuigen en auto’s. My boat is very sturdy: even in strong cross-winds, she goes where you point her.

By Jove and three cheers for Queen Bloody Mary ! Mafkezen, die Britten.

Over het geslacht van computers geraken alleen de Spanjaarden het maar niet eens. Altijd koppige dwarsdrijvers geweest, die Spanjolen. Waar Diego computadora zegt, heeft Carmen het steevast over ordenador. Of omgekeerd. Maakt niet uit. Om het pleit voor eens en altijd te beslechten, had een Spaanse docente taalkunde haar studenten naar jongens en meisjes uitgesplitst. Daarna moest elke groep nagaan of computers mannelijk of vrouwelijk waren, en vier redenen voor hun beslissing opgeven.

De jongens waren ervan overtuigd dat computers vrouwelijk waren, en wel hierom:

1. Niemand behalve hun maker kan hun interne logica begrijpen.
2. De taal die ze gebruiken om met andere computers te communiceren, is onbegrijpelijk voor buitenstaanders.
3. Zelfs het kleinste foutje wordt in het langertermijngeheugen bewaard om het later weer te kunnen bovenhalen.
4. Zodra je een verbintenis met één exemplaar aangaat, verzeil je in een situatie waarbij je de helft van je salaris aan accessoires uitgeeft.

De meisjes, van hun kant, waren van mening dat computers alleen maar mannelijk konden zijn:

1. Om er ook maar iets mee te kunnen aanvangen, moet je ze eerst aanzetten/opwinden (in het Spaans is encender niet alleen inschakelen maar ook opwinden. Zoals ook het Engelse turn on - MM).
2. Ze bezitten veel informatie, maar ze zijn nog steeds niet in staat om voor zichzelf te denken.
3. Ze horen problemen op te lossen, maar meestal zijn ze zelf het probleem.
4. Zodra je een verbintenis met één exemplaar aangaat, kom je erachter dat je beter even had gewacht. Want een week later stoot je op een beter exemplaar.

Naar het schijnt, hebben de meisjes het debat gewonnen. En ik kijk er niet van op wanneer u dit al eens elders hebt gelezen. Want dit verhaal circuleert in vele varianten op het Internet…

Vlaamse Troep Machine

Kent u de cloacamachine van de Belgische kunstenaar Wim Delvoye ? Een installatie van 10 meter lang die de menselijke spijsvertering simuleert. Met inbegrip van de ultieme fase: stront. U mag er uw neus voor ophalen, maar het ding heet wel kunst. Kouwe kak met een hogere dimensie, die tot in de Verenigde Staten bewondering afdwingt. Voor een ander fotootje, hier klikken.

Wie ook kouwe kak serveert, is Jan Segers, programmadirecteur bij de Vlaamse commerciële zender VTM. In een eerdere post (“Om ter ranzigst”, 29 augustus 2005) had ik hem al eens opgevoerd naar aanleiding van zijn voornemen om desnoods een spermadonorshow op Vlaanderen los te laten, kwestie van die schrale kijkcijfers wat op te krikken. We zijn intussen drie maanden later, en waarmee heeft de VTM ons in die periode zoal verblijd ? Met plompe en oubollige series van eigen makelij, docusoaps rond simpele zielen die het in vroeger tijden hooguit tot dorpsidioot zouden schoppen, en een overdosis aan platvloerse reality TV die me onwillekeurig doet terugdenken aan dat schitterende album van Kamagurka uit 1980: het boeiende leven der sukkels. Vulgaire uitlachtelevisie, iets beters kan ik niet onmiddellijk bedenken.

In De Morgen van gisteren liet Jan Segers zich wederom op boude uitspraken betrappen die hem helemaal ontmaskeren als benepen burgermannetje, cultuurhater pur sang en poujadist sans pareil. Blijkt dat Jan Segers het absoluut niet begrepen heeft op VTM-medewerkers die stiekem naar Studio Brussel luisteren of Jan Fabre weten te appreciëren. “Jan en Mia van Café De Sportvriend zijn minstens zo interessant als het intellectuele discours en de hogere cultuur”. Waarmee hij impliciet toegeeft dat er ook zoiets moet bestaan als een niet-intellectueel discours (toogpraat) en lagere cultuur (onderbroekenlol). Die uiteraard moeten worden uitgedragen door de VTM, de Vlaamse Troep Machine. Wel, hij mag zijn troep houden of, voor mijn part, daar steken waar de zon nooit schijnt. Niet dat het enig verschil zal uitmaken: de VTM wordt hier al jarenlang straal genegeerd door mezelf en al mijn huisgenoten, en die kunnen tellen als doelgroepen ! Rest de vraag: waar maak ik me eigenlijk toch zo druk om ? Ik weet het niet meer. Het was iets futiels. By the way, kent u de cloacamachine van de Belgische kunstenaar Wim Delvoye ?