Lost

Zelfverklaarde intellectuelen die hun gok voor televisie ophalen, ik krijg er het héén-en-wéér van. Als puntje bij paaltje komt, blijken ze vaak elitaire snobs te zijn met een knoert van een plasma-TV tegen de wand. Loeren bijna om de hoek: Cynthia en Roland, de Interessante Mensen uit het Peulengaleis.

Toegegeven, er is een onvoorstelbare massa troep op de treurbuis, maar troep wordt nu eenmaal massaal gevreten. Het is een spijkerhard gegeven dat McDonald’s groot heeft gemaakt. Ook ik erger me paars aan die platvloerse reality shows en flutloze docusoaps, maar wie er een hele dag bandwerk op heeft zitten, heeft heus geen boodschap aan een discussieprogramma over, pakweg, de invloed van Wittgenstein op het postmoderne denken.

Wie echter genoeg geduld kan opbrengen om de aangeboden troep door een fijne zeef te halen, zal af en toe op een pareltje stoten. In recente tijden meestal TV-series van Britse en Amerikaanse bodem, met af en toe een binnenlandse uitschieter: The Sopranos, Six Feet Under, Sex and the City, The Office, Rome, Het Eiland… Nu zijn langlopende TV-series, hoe steengoed ook, geen onverdeelde zegen. Je moet er flink wat kijk- en programmeerdiscipline voor opbrengen om de hele rit uit te rijden. Want loop je een aflevering mis, is de pret er grotendeels af.

Toen de Belgische commerciële zender VT4 deze herfst met veel bombarie Lost aankondigde, besloot ik om onmiddellijk in te pikken en koppig aan te klampen. Immers: veel goeds opgevangen over deze serie die in september jongstleden met een Emmy-award werd bedacht. Ik heb het me niet beklaagd: maandag na maandag genoten van prima acteerprestaties, flitsende cameravoering, verrassende plotwendingen, donkere suspens, onontrafelbare mysteries en intrigerende personages die luisteren naar belletjesrinkelende namen zoals John Locke, Rousseau en Sawyer. De serie gaat ook actuele problemen niet uit de weg, zoals de oorlog in Irak. Één van de personages is een Irakees die in de eerste aflevering op vrij ontnuchterende wijze werd geïntroduceerd:

Sayid (in gebroken Engels): “I have fought in Iraq, you know.”
Sawyer: “Yeah, really ? With the Marine Corps ? The Air Force ?”
Sayid: “With the Republican Guard.”
Sawyer: “....”

Maar het is vooral de sfeerzetting die het hem doet. Twin Peaks meets Lord of the Flies, beter zou ik Lost niet kunnen omschrijven. Volgende week volgt de ontknoping van de eerste reeks. We tellen af.

En topkwaliteit blijft maar als manna over ons heen dalen: volgende week laat Canvas het Britse Extras op ons los, de nieuwe reeks van Ricky Gervais (The Office). Vandaag een interview met Gervais in Humo gelezen, en wanneer de reeks even grappig is als zijn uitlatingen over troep-TV, zitten we gebeiteld:

Humo: “Waar stoor je je het meest aan ?”
Gervais: "Aan vierderangs celebrities die, in plaats van iets nuttigs te doen, op TV vrolijk hun foef tonen, koffie in hun reet laten spuiten en dieren masturberen. Hoe hebben we het ooit zover laten komen dat Rebecca Loos die een varken aftrekt, voor aanvaardbaar entertainment doorgaat ? Over vijftig jaar zal men daarop terugkijken zoals wij nu op de excessen van het Romeinse Rijk. Maar de slaven die het in de tijd van de Romeinen met giraffes deden, werden daartoe nog gedwongen. Tegenwoordig zouden ze met z’n duizenden in de rij staan om zich te laten neuken door een giraffe. Zolang het maar op TV komt.”

En of ik naar Extras uitkijk.

Hobbes

Mijn oudste zoon maakt aan de universiteit kennis met de beginselen der filosofie. Mijn jongste zoon is verslingerd aan een strip die eigenlijk voor volwassenen is gedacht. Mijn tienerdochter heeft een hamster. En zelf heb ik dit jaar – rijkelijk laat – een schrijver leren waarderen van wie ik me plechtig heb voorgenomen, alles te lezen.

Welk – ogenschijnlijk toevallig - verband bestaat er tussen deze vier mededelingen ? Het is me op deze miezerige winterdag geopenbaard. Hobbes.

De cursus van mijn oudste zoon bevat een flink hoofdstuk over Thomas Hobbes, Engels filosoof uit de 17de eeuw van wie we vooral Leviathan onthouden. En de Latijnse spreuk Homo homini lupus est. Voor zijn magnum opus Leviathan hoef je niet eens de deur uit. Je kan het integraal op het Internet lezen. Opgepast: geen snelle hap !

De strip die mijn jongste zoon regelmatig met een lachkramp opzadelt, is Calvin & Hobbes van Bill Watterson. Op het eerste gezicht een kinderlijke strip over een kleine etterbak en zijn knuffel Hobbes die buiten het blikveld van volwassenen in een vervaarlijke tijger verandert. Maar Watterson heeft de knuffel niet toevallig met de naam Hobbes bedacht. Via zijn strip houdt hij de moderne, jachtige en oppervlakkige wereld een spiegel voor. Zoals het een echte filosoof betaamt (bijgaande afbeelding aanklikken voor grotere weergave). Dat hij er desondanks in slaagt om ook kinderen aan het lachen te krijgen, is een prestatie die weinigen gegeven is. Niet alleen mijn jongste zoon is overigens een vurig adept van Bill Watterson. Het feit dat mijn collectie Calvin & Hobbes strips nu al jarenlang in het hele huis en zelfs in de auto’s rondslingert, spreekt boekdelen. Over de brede populariteit van die stripfiguurtjes hier ten huize èn over de bende sloddervossen onder dit dak.

De schrijver voor wie ik dit jaar definitief door de knieën ben gegaan, is een geboren en getogen New Yorker die naar de naam Paul Auster luistert. Wat heeft dát nu met Hobbes te maken, hoor ik u al tegenwerpen. Wel, op dit ogenblik zit ik vastgekluisterd aan Leviathan, volgens sommigen het beste wat Auster ooit heeft geschreven. Valt nog te bezien: vorige zomer heb ik intens genoten van Oracle Night en zijn nieuwste roman (The Brooklyn Follies) zal de donkere dagen voor de kerst ongetwijfeld een beetje gloed en warmte verlenen. Zelden een auteur gelezen die, vertrekkend vanuit een microkosmos van enkele protagonisten, de rauwe condition humaine zo herkenbaar onder woorden weet te brengen. In een glasheldere, sobere en toch uiterst zinnelijke taal. Wie Paul Auster niet als auteur kent, heeft misschien al wel iets van hem gezien. De films Smoke en Blue in the Face zijn losjes gebaseerd op de New York Trilogy van de man. Paul Auster leverde ook het script voor beide prenten en waagde zich zelfs aan de regie. Beide films worden gedragen door steracteur Harvey Keitel en Blue in the Face wordt opgeluisterd met korte gastoptredens van Lou Reed en Madonna (in de rol van zingend telegram).

Lees dit allemaal niet als een zoveelste cadeautip. Bekijk het veeleer als een welgemeende hint voor zelfverwennerij.

En ach ja, die hamster van mijn dochter. Die heet gewoon Hobbes.

Treinta años después

"Op 20 november 1975, om 4u58, verspreidde het persagentschap Europa Press een telex met slechts één zin, drie keer herhaald: “Franco is gestorven”. Met dit nieuws werd een zwarte bladzijde in de Spaanse geschiedenis omgedraaid, een periode die vier lange decennia van de voorbije eeuw in beslag nam en de huidige tijd inluidde. In de dertig jaar die na deze datum zijn verstreken, heeft de Spaanse samenleving ingrijpende veranderingen ondergaan. Immers, één op drie Spanjaarden was niet eens geboren op die bewuste ochtend van 20 november. Ondanks het feit dat deze periode lang achter ons ligt, blijft de erfenis van generaal Franco en zijn dictatoriale regime tastbaar aanwezig in standbeelden, namen van straten en pleinen en in het geheugen van miljoenen Spanjaarden."

Zo begint een artikel dat vandaag in El Pais verscheen, met als titel: “Dertig jaar zonder Franco: de dictatuur blijft voortleven bij gratie van enkele nostalgici, honderden momumenten en een zekere apathie voor politiek.”

U kunt het volledige artikel hier lezen. Toch deze notendop voor Spaansonkundigen. Het artikel betoogt dat overtuigde franquisten stilaan een minderheid van nostalgische zielenpoten vormen. Het graf van Franco wordt weliswaar jaarlijks door 430.000 mensen bezocht, maar het gaat vrijwel uitsluitend om toeristen die het enige grote fascistische monument willen bezoeken dat de democratie heeft overleefd. Wel zijn er nog vele straten en pleinen naar Franco genoemd en staan er nog talloze standbeelden van El Caudillo op hun sokkel. In steden en dorpen waar linkse partijen aan de macht zijn of geraken, wordt echter in snel tempo komaf gemaakt met die franquistische restanten. Er bestaat zelfs een website die zich bezighoudt met het inventariseren en aanklagen van franquistische symbolen die het straatbeeld her en der nog ontsieren. Toch blijkt uit enquêtes dat slechts 37% van de Spanjaarden het Franco-regime volledig afkeurt. Politicologen wijten dit aan een vrij grote desinteresse van de Spanjaarden voor alles wat met politiek te maken heeft. Één van hen beweert zelfs dat dit juist door de dictatuur in de hand werd gewerkt (gebrek aan politieke cultuur, geen betrokkenheid bij de publieke zaak), maar helemaal negatief acht hij dit niet: “Het maakt de Spanjaarden wél toleranter voor zaken in de privé-sfeer, getuige daarvan de massale steun voor het homohuwelijk”.

Hoe dan ook, november is blijkbaar een kwaaie maand voor dictators. In een ander land waarvoor mijn hart sneller klopt, werd vorige donderdag eveneens een belangrijk feit herdacht: de studentenopstand in de Atheense Politechnío tegen het Griekse kolonelsregime. De opstand werd bloedig neergeslagen maar bleek achteraf wel het einde van de Griekse dictatuur te hebben ingeluid. Studenten, luie krenten ? Niet zo in Griekenland, anno 1973.

Whizzkids en knekelbruiden

Zomaar een vraagje waarop wellicht ook ú niet dadelijk een antwoord kunt verzinnen. Noem me één verfrissende trend die recent uit Duitsland is overgewaaid. Euh... [pijnlijke stilte] … Schnappi, das kleine Krokodil ? Komaan zeg, een hersendode zou gevatter uit de hoek komen. Ik dacht bijvoorbeeld aan de kinderuniversiteit, een initiatief dat bij onze oosterburen flink wat succes kent en nu ook in Belgenland is geplagieerd. Meer bepaald door de Katholieke Universiteit Leuven, die gisteren haar aula’s opengooide voor het jonge volkje (8-13 jaar) dat er heuse colleges van levensechte proffen mocht bijwonen. En zo kwam het dat mijn jongste zoon, een neefje, mijn schoonzus en ikzelf elkaar terugvonden in een kwetterend auditorium voor een college van de vermaarde erfelijkheidsspecialist Cassiman. Die deze toch wel ingewikkelde materie hoogst kinderlijk uit de doeken deed en zijn piepjonge publiek tot vragen aanporde, met als drempelverlagende aanmoediging: “Domme vragen bestaan niet. Alleen domme antwoorden”. Waarna hij enkele ontwapenende vragen al even ontwapenend beantwoordde. “Bestaat er een chromosoom dat ons verliefd maakt ?” “Wanneer papa en mama elk 50% van hun DNA aan mij hebben geschonken, zijn ze dan zelf 50% DNA kwijt ?”. De drang om te weten bleek bijzonder groot te zijn bij deze staalkaart van aankomende scholieren. Bij wie de angst voor de universiteit allicht voorgoed is gebannen, wat op zich al ruim voldoende bestaansreden voor dit initiatief is.

Om de dag even jeugdig af te sluiten als ie was begonnen, togen we ’s avonds naar de cinema om er de nieuwste (animatie)film van Tim Burton te keuren: Corpse Bride. Ik vrees dat mijn voorraad superlatieven schromelijk te kort zal schieten om deze heerlijke prent passend te eren. Nu, in een vroegere post heb ik me al eens ontmaskerd als een beate fan van deze tegendraadse regisseur met méér verbeeldingskracht dan de hele Disneyfabriek ooit heeft voortgebracht. Vergeet wat u hier hebt gelezen, maar onthou vooral deze recensie die vorige week in Humo verscheen.

Vies mannetje

Nu we het toch over lichamen in verregaande staat van ontbinding hebben: onze nationale Regering ! Ooit fris aangetreden met ronkende verklaringen over Nieuwe Politieke Cultuur, Kloven met Burgers die dringend moesten gedicht, Ethisch Onbesproken Bestuur en een absolute Nultolerantie voor Corruptie en Zakkenvullerij ! Nu dodelijk vermoeid snakkend naar de eindstreep, èn vergeven van konkelaars, intriganten, kuipers, carrièrejagers en parasieten. Kortom: oude politieke cultuur, pur sang.

Hét boegbeeld van die verfrissende Verhofstadt-aanpak was destijds Marc Verwilghen, de Witte Ridder uit het Dutroux-tijdperk. Momenteel Minister van Economie, Energie, Buitenlandse Handel en Wetenschapsbeleid (ja, onze Belgische ministers weten van aanpakken). Maar eigenlijk zijn ze Marc in de Wetstraat liever kwijt dan rijk. Vorige maand probeerden ze hem nog te verpatsen aan het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen (UNHCR) van de VN, waar hij als Hoge Commissaris een nettoloontje van grofweg 12.500 euro zou vangen. Per maand, welteverstaan. In Genève lieten ze zich echter niet misleiden door dit even kort- als doorzichtige manoeuvre. Sterker nog: zelfs een Belg bestond het om niet voor Marc te stemmen. Kan je nog dieper vallen ?

En of. Wat ik vandaag in De Morgen las, bracht me op de rand van braakneigingen. Blijkt dat de privé-advocaat van het Kabinet Verwilghen in enkele maanden tijd ongeveer 60.000 euro aan erelonen heeft opgestreken. Voor amper vijf interventies. Één van die interventies beperkte zich tot het herlezen van een koninklijk besluit van zegge en schrijve twaalf pagina’s. Tarief: 21.000 euro.

De braakneigingen kwamen echter pas opzetten bij het lezen van de reactie van Verwilghen's woordvoerder: “Je moet je inderdaad afvragen of dat geld nuttig is besteed, of het zin heeft gehad. In dit geval kan het antwoord alleen positief zijn. Trouwens, die bedragen zijn de gangbare tarieven die alle succesvolle Brusselse advocaten aanrekenen. De Minister zal overigens klacht indienen tegen onbekenden voor het lekken van honoraria die zijn kabinet worden aangerekend.”

Krijg nou de klere, pokken, pest en cholera. Met de vogelgriep als toetje. En intussen staat die Verwilghen op zijn webstek voor loonmatiging te pleiten. Hier is maar één woord voor: onzindelijk. De Witte Ridder is een vies mannetje.

Gelezen ongelezen boeken

In België, en allicht ook elders in Europa en ver daarbuiten, geldt vaak deze stelregel: wie met z’n kop boven het maaiveld uitsteekt, is hem snel kwijt. Buitenbeentjes worden niet geduld en prompt tot de orde geroepen. De orde van de middelmaat. Want middelmaat versiert de straat. Of zoals onze noorderburen het plastisch verwoorden: “Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.”

Toch wil niemand graag middelmatig heten. Zeker niet in Frankrijk of Engeland, waar de termen médiocre en mediocre een denigrerende connotatie van slecht en onbeduidend met zich mee dragen. Was ik even blij toen ik de ranglijst van de meest ongelezen boeken in Vlaanderen onder ogen kreeg ! Een plotse opstoot van bovenmodaliteit werd mijn deel, toen ik vaststelde dat ik zeven-en-een-half van de tien meest ongelezen boeken in Vlaanderen ooit integraal heb geconsumeerd.

De toptien van de meest ongelezen boeken in Vlamenland:

1. "Het verdriet van België", Hugo Claus
2. "De slinger van Foucault", Umberto Eco
3. "Duivelsverzen", Salman Rushdie
4. "De bijbel"
5. "Ulysses", James Joyce
6. "De kleine vriend", Donna Tartt
7. "De naam van de roos", Umberto Eco
8. "In de ban van de ring", J.R.R Tolkien
9. "De wereld van Sofie", Jostein Gaarder
10. "Tongkat", Peter Verhelst

Het gaat meer bepaald om nummer één, twee, vijf, zeven, acht, negen en tien. Nummer zes bleek helaas zo'n huizenhoge teleurstelling na “Een verborgen geschiedenis” dat ik er halverwege de brui aan gaf.

Wat kunnen we verder leren uit deze zoveelste ranglijst die ons ongevraagd in de strot wordt geramd ? Dat heel wat mensen die boeken effectief aankopen (hiep-hiep-hoera voor de desbetreffende auteurs), omdat ze het bezit ervan als statussymbool ervaren. Umberto Eco is even in ? Dan kopen we zijn boek gewoon, en etaleren we het opzichtig op de salontafel of in het boekenrek voor de volgende visite. Dat is niet alleen intellectueel de kluit belazeren, maar ook hoogst médiocre. Moge Hugo Claus, geplaagd door een enorme kater en zonder kotszakjes binnen handbereik, in hun kwaadste dromen opdoemen !

Intussen, in Parijs... (c) Zak/De Morgen

From Belgium, Greece & England:

Heavenly voices

Volgende maand breekt de absolute horror weer aan: dzjingelbel hier, Santa Claus daar, van hebzucht zwetende middenstanders en een dolgedraaid kooppubliek, stijf van de cadeaustress.

Daar kunnen we preventief iets aan doen. Met enkele tips, bijvoorbeeld. Dé klassiekers om weg te geven, zijn uiteraard boeken en CD’s. De boekenbeurs en de frenetieke hype die ze er altijd opnieuw rond brouwen, zitten erop. Dus neem ik geredelijk aan dat uw boekenhonger voorlopig gestild is. Vooruit, muziek dan maar. Van hemelse kwaliteit, uit drie verschillende landen.

Deze week presenteerden de Belgen van Hooverphonic hun zesde album. Zopas beluisterd, en ik moet toegeven: mijn bast zwol van vaderlandse trots, een verschijnsel dat nog zeldzamer is dan een volledige zonsverduistering. Om Humo te citeren: “(No) More Sweet Music” is a new stereophonic sound spectacular, een plaat die grandeur uitstraalt”. Niet in het minst dankzij Geike Arnaert, de zwoele en mysterieuze frontvrouwe. De CD is een originele dubbelaar: het tweede schijfje bevat dezelfde nummers als het eerste, maar dan volledig anders uitgevoerd. Twee voor de prijs van één, want ik heb slechts 18 euro voor deze dubbel-CD opgehoest.

Tip 2: Kate Bush is back. Na acht jaar radiostilte, waarin we het moesten stellen met epigonen à la Tori Amos en andere grientrienen. “Aerial”, zo heet de nieuwste worp van deze grote dame (± 1m55) die ik sinds haar prille debuut met fascinatie ben blijven volgen. Ik toef daarmee overigens in bijzonder goed gezelschap, want ook David Gilmour (ex-Pink Floyd, tevens de man achter haar eerste LP “The Kick Inside”) en Peter Gabriel schatten Kate Bush bijzonder hoog in. Aerial heeft eveneens twee schijfjes in de aanbieding: “A sea of honey” en “A sky of honey”. De meeste recensies waren bijzonder lovend (bij Knack vertoeven ze na twee weken nog altijd in trance), en ook ik moet na eerste beluistering beamen: excellent stuff.

Tip 3 is helemaal niet voor de hand liggend, wegens nogal ver weg: Kristi Stassinopoulou. Een Griekse nimf die in 2003 een prachtige CD afleverde (“Ta mistiká ton vráchon” of “De geheimen van de rotsen”) die ook buiten Griekenland fel werd (en wordt) gesmaakt. Persoonlijk ontdekte ik deze CD via een enthousiaste recensie in de Spaanse krant El Pais, en ook deze BBC-journaliste steekt uitbundig de loftrompet. Wie folkloristische bouzouki-klanken verwacht, zal echter op zijn honger blijven zitten. Dit is gewoon wereldmuziek, in alle betekenissen van het woord. Het hoesje bevat de Griekse teksten met Engelse vertaling. Te vinden bij FNAC of ook online.

Hopelijk voelt u de cadeaustress al een beetje wegebben.

Union Suspecte

Chokri Ben Chikha is een Tunesiër uit Blankenberge. Spreekt perfect Nederlands. Meer nog: heeft samen met zijn oudere broer (tussen haakjes: licentiaat in de geschiedenis) een nogal turbulent theatergezelschap opgericht dat vorig jaar de Louis Paul Boon prijs in de wacht sleepte en dat intussen ook door de Vlaamse Gemeenschap wordt gesubsidieerd. Union Suspecte. Kan het mooier qua integratieverhaal ?

Niet volgens het Vlaams Belang. Uiteraard niet. Daar hebben ze een broertje dood aan perfect geïntegreerde allochtonen, zeker wanneer het moslims zijn. Immers: wég vijand, wég bestaansreden. En nu heeft Chokri Ben Chikha ook nog de toorn opgewekt van een occulte bende ultrakatholieke kwezels en, bij logische uitbreiding, moslimhaters. Deze falanx van fanatici opereert onder de naam “België en Christenheid” en roept - onder meer via haar pathetische webstek – op tot acties tegen alles wat de reinheid van België en Kerk dreigt te bezoedelen. Zoals, bijvoorbeeld, de affiche van “Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen”, de nieuwste productie van Union Suspecte die vorige week in Brussel haar première beleefde. En die tot op zekere hoogte werd verstoord door deze zelfverklaarde Verdedigers van de Eer van de Heilige Maagd.

Schitterende affiche, vol geladen symboliek. Kan er persoonlijk niets aanstootgevends in vinden. Onze relifundi’s struikelen vooral over het feit dat de madonna (i) gesluierd is, (ii) overduidelijke allochtone trekjes vertoont en (iii) zich frontaal helemaal blootgeeft. Waarmee ze zich onmiddellijk ontmaskeren als een bende preutse retards van wie het denkraam probleemloos in een luciferdoosje past. Maria wás Joods, en Joden zijn semieten. Zoals de meeste Arabieren, overigens. De Maria op de affiche staat qua uiterlijk en klederdracht dan ook véél dichter bij de ware Maria dan al die piëteitsvolle madonnabeeldjes die onze kerken sieren. En die blote borsten dan ? Très naturel, en bovendien niet ongebruikelijk in de katholieke iconografie. Zie bijgaande afbeelding, of klik op deze link voor een veelzeggende diavoorstelling.

Of hoe een perfect geïntegreerd Tunesiër al die autochtone pilaarbijters een historisch poepje laat ruiken. Hoe intelligent Chokri Ben Chikha wel is, mag blijken uit het onderstaande citaat (interview Deng, juli 2005):

“Theo Van Gogh was geen slachtoffer, net zo min als Pim Fortuyn dat was. Geen van beiden leverden een positieve bijdrage tot het publieke debat. En dat doen de fundamentalistische moslims ook niet.”

Union Suspecte toert momenteel door Vlaanderen. Ik geef maar een voorzet, hem binnenkoppen moet ú, met dat weldenkende hoofd op uw schouders.